Các kỳ Đại hội của Giáo hội Phật giáo Việt Nam
* Phúc Nguyên
Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) đã qua 30 năm xây dựng và trưởng thành, chặng đường ấy có thể không dài so với 2000 năm Phật giáo gắn bó, đồng hành cùng dân tộc, nhưng cũng là mốc son của Phật giáo Việt Nam, thể hiện ý chí, nguyện vọng và tâm huyết của tăng ni, Phật giáo đồ Việt Nam về một ngôi nhà chung, đại diện cho Phật giáo Việt Nam trong và ngoài nước. GHPGVN đã qua 6 kỳ đại hội, sau mỗi nhiệm kỳ, bộ máy tổ chức Giáo hội càng được kiện toàn, hoàn thiện, đáp ứng ngày một tốt hơn những yêu cầu của Giáo hội, của xã hội và đất nước. Dưới đây là giới thiệu tóm tắt về các kỳ Đại hội đại biểu toàn quốc GHPGVN
1. Hội nghị đại biểu Phật giáo Việt Nam thành lập GHPGVN, nhiệm kỳ 1981 – 1987
Sau chiến thắng mùa xuân năm 1975, đất nước ta hoàn toàn độc lập, giang sơn thu về một mối, đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng thống nhất Phật giáo của tăng ni, Phật tử, Ban Vận động thống nhất Phật giáo Việt Nam, sau gần 2 năm vận động, chuẩn bị từ tháng 2-1980 đến tháng 11-1981, nhận thấy cơ duyên đầy đủ nên quyết định tổ chức Hội nghị đại biểu thống nhất Phật giáo thành lập GHPGVN.
Thời gian: Từ ngày 4 – 7/11/1981
Địa điểm: Hội trường chùa Quán Sứ, 73 Quán Sứ, Hà Nội
Thành phần: 165 đại biểu của 9 tổ chức, hệ phái:
– Hội Phật giáo Thống nhất Việt Nam
– Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất
– Giáo hội Phật giáo Cổ truyền Việt Nam
– Ban Liên lạc Phật giáo Yêu nước thành phố Hồ Chí Minh
– Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam
– Hội Sư sãi Yêu nước miền Tây Nam Bộ
– Giáo hội Khất sỹ Việt Nam
– Giáo hội Phật giáo Thiên Thai giáo Quán tông
– Hội Phật học Nam Việt
Lãnh đạo Giáo hội:
– Pháp chủ Hội đồng Chứng minh: Hòa thượng Thích Đức Nhuận – Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Trí Thủ
Hội nghị đã thông qua đường hướng hành đạo là “Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa xã hội”, thông qua Hiến chương GHPGVN gồm Lời nói đầu, 11 chương và 46 điều. Bộ máy tổ chức Trung ương gồm 2 Hội đồng là Hội đồng Chứng minh và Hội đồng Trị sự. Hội đồng Chứng minh có 50 thành viên là các Hòa thượng tiêu biểu. Ban Thường trực Hội đồng Chứng minh gồm có: Pháp chủ, các Phó Pháp chủ và Chánh Thư ký. Hội đồng Trị sự có 50 thành viên là các Hòa thượng, Thượng tọa, Ni trưởng, Ni sư và các cư sĩ tiêu biểu. Ban Thường trực Hội đồng Trị sự có 24 thành viên gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký và 2 Phó Tổng Thư ký.
Nhiệm kỳ 1, Giáo hội có 6 ban, ngành thuộc Hội đồng Trị sự là Ban Tăng sự, Ban Giáo dục Tăng Ni, Ban Hướng dẫn nam nữ Phật tử, Ban Hoằng pháp, Ban Nghi lễ, Ban Văn hóa và các ủy viên tài chính, thủ quỹ và kiểm soát. Số lượng thành viên mỗi ban, ngành là 9 vị. Đứng đầu mỗi ban, ngành là 01 vị Trưởng ban và có các Phó Trưởng ban, Thư ký.
Cũng tại Hội nghị này, Trường Cao cấp Phật học Việt Nam, cơ sở 1 (sau là Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội) được thành lập, Trường Cao cấp Phật học Việt Nam cơ sở 2 (sau là Học viện Phật giáo Việt Nam tại thành phố Hồ Chí Minh) được thành lập năm 1984.
2. Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ 2, nhiệm kỳ 1987 – 1992
Thời gian: Từ ngày 28 – 29/10/1987
Địa điểm: Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, 91 Trần Hưng Đạo, Hà Nội
Thành phần: 200 đại biểu
Lãnh đạo Giáo hội:
– Pháp chủ Hội đồng Chứng minh: Hòa thượng Thích Đức Nhuận – Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Trí Tịnh
Đại hội đã tiến hành tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ 1 và đề ra phương hướng, trọng tâm công tác nhiệm kỳ 2; suy tôn, suy cử thành viên Hội đồng Chứng minh và ủy viên Hội đồng Trị sự. Đại hội cũng đã tiến hành tu chỉnh Hiến chương, bổ sung số lượng thành viên Hội đồng Chứng minh và ủy viên Hội đồng Trị sự (từ 50 vị lên 60 vị).
Nhiệm kỳ 2, Giáo hội có 8 ban, ngành, viện thuộc Hội đồng Trị sự, ngoài 6 ban, ngành cũ thêm 2 đơn vị mới là Ban Kinh tế tự túc nhà chùa – Từ thiện xã hội và Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam (đặt tại thành phố Hồ Chí Minh). Số lượng thành viên mỗi ban, ngành tăng lên 15 vị. Về tổ chức Phật giáo địa phương, GHPGVN có 29 tỉnh, thành hội Phật giáo trong cả nước.
3. Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ 3, nhiệm kỳ 1992 – 1997
Thời gian: Từ ngày 3 – 4/11/1992
Địa điểm: Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, 91 Trần Hưng Đạo, Hà Nội
Thành phần: 250 đại biểu.
Số liệu tăng ni, cơ sở thờ tự:
Tăng ni: 15.777 vị
Cơ sở thờ tự: 8.463
Lãnh đạo Giáo hội:
– Pháp chủ Hội đồng Chứng minh: Hòa thượng Thích Tâm Tịch
– Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Trí Tịnh
Đại hội đã tiến hành tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ 2 và đề ra phương hướng, trọng tâm công tác nhiệm kỳ 3; suy tôn, suy cử thành viên Hội đồng Chứng minh và ủy viên Hội đồng Trị sự. Đại hội cũng đã tiến hành tu chỉnh Hiến chương, bổ sung số lượng thành viên Hội đồng Chứng minh và ủy viên Hội đồng Trị sự.
Nhiệm kỳ 3, Giáo hội có 10 ban, ngành, ngoài 8 ban, ngành cũ, tách Ban Kinh tế tự túc nhà chùa – Từ thiện xã hội thành Ban Kinh tế tài chính và Ban Từ thiện xã hội, thành lập 01 ban mới là Ban Phật giáo Quốc tế. Ngoài ra, Giáo hội cũng thành lập Phân viện Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam tại Hà Nội. Số lượng thành viên mỗi ban, ngành là 25 vị. Về tổ chức Phật giáo địa phương, GHPGVN có 40 tỉnh, thành hội Phật giáo trong cả nước.
Trường cao cấp Phật học, cơ sở 3 (sau được đổi tên là Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế) được thành lập, Giáo hội tiến hành đổi tên hệ thống Trường Cao cấp Phật học thành Học viện Phật giáo Việt Nam (3 trường tại Hà Nội, Huế, thành phố Hồ Chí Minh); hệ thống Trường Cơ bản Phật học thành Trường Trung cấp Phật học. Giáo hội cũng thành lập Hội đồng Phiên dịch và Ấn hành Đại tạng kinh Việt Nam thuộc Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam.
4. Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ 4, nhiệm kỳ 1997 – 2002:
Thời gian: Từ ngày 22 – 23/11/1997
Địa điểm: Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, 91 Trần Hưng Đạo, Hà Nội
Thành phần: 300 đại biểu.
Số liệu tăng ni, cơ sở thờ tự:
Tăng ni: 28.787 vị
Cơ sở thờ tự: 14.048 ngôi
Lãnh đạo Giáo hội:
– Pháp chủ Hội đồng Chứng minh: Hòa thượng Thích Tâm Tịch
– Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Trí Tịnh
Đại hội đã tiến hành tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ 3 và đề ra phương hướng, trọng tâm công tác nhiệm kỳ 4; suy tôn, suy cử thành viên Hội đồng Chứng minh và ủy viên Hội đồng Trị sự. Nhân sự Hội đồng Chứng minh, Hội đồng Trị sự được tăng lên, số lượng thành viên mỗi ban, ngành cũng tăng lên là 30 vị. Về tổ chức Phật giáo địa phương, GHPGVN có 49 tỉnh, thành hội Phật giáo trong cả nước. Hệ thống Trường Trung cấp Phật học tại các tỉnh, thành hội Phật giáo tăng lên 25 trường. Đồng thời, nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của tăng ni sinh, Giáo hội đã đề nghị mở thêm các lớp Cao đẳng Phật học tại 3 địa phương: Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ và Bà Rịa – Vũng Tàu.
5. Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ 5, nhiệm kỳ 2002 – 2007:
Thời gian: Từ ngày 4 – 5/12/2002
Địa điểm: Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, 91 Trần Hưng Đạo, Hà Nội
Thành phần: Hơn 500 đại biểu.
Số liệu tăng ni, cơ sở thờ tự:
Tăng ni: 36.512 vị
Cơ sở thờ tự: 14.312 ngôi
Lãnh đạo Giáo hội:
– Pháp chủ Hội đồng Chứng minh: Hòa thượng Thích Tâm Tịch
– Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Trí Tịnh
Đại hội đã tiến hành tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ 4 và đề ra phương hướng, trọng tâm công tác nhiệm kỳ 5; suy tôn, suy cử thành viên Hội đồng Chứng minh và ủy viên Hội đồng Trị sự. Đại hội đã khẳng định nhiều lĩnh vực hoạt động của Giáo hội đạt được những thành tích đáng ghi nhận, bộ máy tổ chức được kiện toàn, hoạt động ngày càng hiệu quả, đóng góp tích cực cho xã hội, khẳng định vị trí và vai trò của GHPGVN trong lòng dân tộc.
Nhiệm kỳ 5 của Giáo hội, Học viện Phật giáo Nam tông Khmer được thành lập. Đây là cơ sở chuyên đào tạo cho Phật giáo Nam tông, Trường đặt tại Chùa Pothisomrom, quận Ô Môn, thành phố Cần Thơ. Như vậy, Giáo hội có 4 Học viện Phật giáo gồm: Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội, Học viện Phật giáo Việt Nam tại thành phồ Hồ Chí Minh, Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế và Học viện Phật giáo Nam tông Khmer. 30 Trường Trung cấp, 8 lớp Cao đẳng tại thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu, Cần Thơ, Lâm Đồng, Hà Nội, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam và Bạc Liêu. Về tổ chức Phật giáo địa phương, GHPGVN có 52 tỉnh, thành hội Phật giáo trong cả nước.
6. Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ 6, nhiệm kỳ 2007 – 2012:
Thời gian: Từ ngày 11 – 14/12/2007
Địa điểm: Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, 91 Trần Hưng Đạo, Hà Nội
Thành phần: Hơn 800 đại biểu.
Số liệu tăng ni, cơ sở thờ tự:
Tăng ni: 44.498 vị
Cơ sở thờ tự: 14.777 ngôi
Lãnh đạo Giáo hội:
– Pháp chủ Hội đồng Chứng minh: Hòa thượng Thích Phổ Tuệ
– Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Trí Tịnh
Đây là đại hội lớn nhất của GHPGVN Việt Nam từ trước đến nay. Hơn 800 đại biểu chính thức đại diện cho gần 45 ngàn tăng ni đã về dự đại hội. Đại hội đã tiến hành tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ 4 và đề ra phương hướng, trọng tâm công tác nhiệm kỳ 5; suy tôn, suy cử thành viên Hội đồng Chứng minh và ủy viên Hội đồng Trị sự. Tại Đại hội này, Hiến chương GHPGVN cũng được tu chỉnh với nhiều nội dung quan trọng như: bổ sung về đạo kỳ, đạo ca; thêm quy định về Ban Đại diện Phật giáo cấp quận, huyện; tăng số lượng thành viên Hội đồng Chứng minh và ủy viên Hội đồng Trị sự… Về tổ chức Phật giáo địa phương, GHPGVN có 57 tỉnh, thành hội Phật giáo trong cả nước.
Nhiệm kỳ 6 GHPGVN cũng là nhiệm kỳ đánh dấu nhiều bước tiến quan trọng, Giáo hội đã thành lập Phân ban Đặc trách Ni giới thuộc Ban Tăng sự TW để tăng cường hiệu quả công tác quản lý tăng ni. Các hoạt động quốc tế nổi bật như Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc (Vesak) năm 2008; Hội nghị Ni giới Thế giới lần thứ XI năm 2010… được GHPGVN đăng cai và tổ chức thành công đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong lòng bạn bè quốc tế, góp phần khẳng định vị thế Phật giáo Việt Nam trên trường quốc tế, đồng thời quảng bá về hình ảnh đất nước Việt Nam, Phật giáo Việt Nam yêu chuộng hòa bình, muốn làm bạn với tất cả các quốc gia trên thế giới.
Qua 6 kỳ đại hội, GHPGVN đang ngày càng hoàn thiện và hoạt động hiệu quả, xứng đáng là tổ chức đại diện cho tăng ni, tín đồ Phật giáo Việt Nam trong và ngoài nước. Nhiều lĩnh vực hoạt động của Giáo hội đã và đang thu được những thành tựu quan trọng đã chứng tỏ hiệu quả của bộ máy tổ chức GHPGVN trong suốt những năm qua. Hướng tới kỷ niệm 30 năm ngày thành lập GHPGVN (7/11/1981 – 7/11/2011) và Đại hội Đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ 7, nhiệm kỳ 2012 – 2017, GHPGVN cùng toàn thể tăng ni, Phật tử đã và đang phát huy tinh thần nhập thế tích cực, tiếp tục có những việc làm ích đạo, lợi đời, góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì mục tiêu xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Cập nhật ( 07/02/2015 )