|
TỜ BÁO PHẬT GIÁO ĐẦU TIÊN VÀ TÂM NGUYỆN CHẤN HƯNG PHẬT GIÁO CỦA HÒA THƯỢNG KHÁNH HÒA * Nguyễn Ngọc Phan Trong lịch sử báo chí Việt 1. Tờ Pháp Âm được in ở nhà in Thạnh Mậu –Sài Gòn. Báo có 48 trang, khổ 14 x 20 cm. Hai bên có hai dòng chữ quốc ngữ và chữ Hán nêu chủ trương của tờ báo là “Từ bi, Bác ái, Tự giác và Giác tha”. Báo có 8 mục: – Đầu tiên là bài “Mấy lời bày tỏ” do “ Bổn viện đồng nhơn” kêu gọi tín đồ đạo Phật viết bài và đóng góp tài chánh để lập Thư xã và Phật học viện theo gương Thái Hư pháp sư ở Trung Quốc. – Bàn về Phật học hội: bài văn kêu gọi cần phải Chấn hưng Phật giáo, theo gương Thái Hư pháp sư. Tác giả là Nguyễn Khoa Tùng, pháp danh Thanh Nguyên. – Phật giả: của Minh Châu tử, đây bài xã luận bàn về chữ Phật tánh; khuyên người theo đạo Phật nên phân biệt thật và giả. Kết án những người lợi dụng tôn giáo…. – Bài Tự trần và Hành trình nhựt ký của Hòa thượng Khánh Hòa, thuật lại việc đi ra miền Trung, khắp – Những điều cần yếu cho người tại gia tín ngưỡng Phật giáo. Giáo lý căn bản: qui y tam bảo, giữ giới, lạy Phật, khen Phật, trì tụng, sám hối, cúng Phật, ăn chay, niệm Phật, phát nguyện. – Phật giáo luân lý học: triết học Phật giáo. Nguyên tác chữ Hán. Hoàng Phi Long dịch đoạn đầu: khổ,…hàng phục cái tâm, Tinh tiến cái nghiệp. – Ai tri âm đó biết cho ai: một bài ngắn, tự đặt câu hỏi và trả lời, mục đích lập Thư xã. – Văn uyển: Bài Tĩnh tâm (lục bát) và hai bài thơ Đường luật “ vịnh đá vọng phu”, “Chúc mừng Phật học thơ xã” của Hòa thượng Bích Liên. Theo dự kiến của người sáng lập, Pháp Âm là nguyệt san, mỗi số bán giá 0,30 đ, mỗi tập loại 6 quyển (6 tháng) giá 1,50 đ, loại 12 quyển (12 tháng) giá 3,00đ. Nhưng tờ báo nầy chỉ ra được 1 số duy nhất. Theo lịch sử địa phương, sau khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, tờ báo Dân Cày –Tiếng nói của tỉnh Đảng bộ Mỹ Tho cũng được biên tập phát hành tại chùa Sắc Tứ Linh Thứu. Chính quyền Thực dân phát hiện, chùa bị lục soát, vị Thủ tọa bị truy nã, Hòa thượng Khánh Hòa phải ôm kinh sách đến sở Mật thám giải trình. Sau biến cố nầy, tờ Pháp Âm không ra được các số kế tiếp và nó trở thành kỷ yếu của cuộc vận động Chấn hưng Phật giáo mà trong đó ta thấy các bài viết của Hòa thượng Khánh Hòa rất có giá trị trong việc tìm hiểu phong trào chấn hưng Phật giáo ở Nam kỳ trong những năm đầu của thế kỷ 20. 2. Trong bài Tự Trần, Hòa thượng Khánh Hòa viết “Muốn truyền bá tư tưởng Phật giáo thì cần nhứt các nhà học giả nên hiệp tác với nhau, chung cùng tư phủ cất nhà thư xã, thỉnh ba tạng kinh đồng tâm nghiên cứu, rồi dịch ra chữ quốc ngữ, phổ thông trong thiên hạ, khiến cho mỗi người xem đọc đều được phép nhà đạo, ai làm trái thì chừa, ai làm phải thì theo. Kẻ giả đồ kia cải nghiệp thì Phật pháp mời chuyển tăng hưng vượng”. Hòa thượng nhấn mạnh “Phật giáo suy đồi là bởi tăng đồ thất học. Nay chỉ còn một đôi ông bạn học rộng thấy xa, nhưng lải rải ở nơi lục châu (tức lục tỉnh Tâm lực cao cả đó là hành trang theo ông trên mọi nẻo đường từ tỉnh này sang tỉnh khác, và ông cũng đã gặp một số đồng chí nhiệt tâm “ Sang năm Đinh Mão (1927) tháng 2 tôi qua đám thượng lương chùa Long Khánh Trà Vinh, luôn dịp lại bàn qua cái vấn đề xưa kia với ông Huệ Quang một lần nữa. Cùng nhau trù sách, hầu ra Trung kỳ kiết hạ, được quan sát Phật giáo cổ -địa thế nào và chiêu tập thêm một vài đồng chí. Tình cờ cho câu chuyện, bỗng dưng mà gặp thầy Sa môn Thiện Chiếu là tọa chủ ở chùa Linh Sơn ( Ước nguyện chấn hưng Phật giáo của vị Hòa thượng nầy được thể hiện bằng 3 mục tiêu hành động cụ thể là: Chỉnh đốn Tăng già; Kiến lập Phật học đường; Diễn dịch và xuất bản Kinh sách bằng chữ quốc ngữ. Trong suốt thời gian Hòa thượng Khánh Hòa đi đến các ngôi chùa nổi danh ở Nam kỳ và sang xứ Chùa Tháp để kêu gọi tăng ni tín đồ Phật giáo đoàn kết chấn hưng Phật giáo được thể hiện qua bài Hành trình nhựt ký. Đây là bài ký sự quan trọng, chiếm 12 trang trên tờ Pháp Âm và được viết với giọng văn truyền cảm, có sức thu hút. Như mẫu đối thoại như dưới đây ở chùa Tam Bảo (Rạch Giá): -Bạch Hòa thượng, từ xưa nay trong đạo Phật ở nước ta chưa có một trường học nào cho xứng đáng để đào tạo những hàng tăng lữ sau nầy; nếu đạo Phật mà muốn có đủ nhơn tài để trước kinh, hoặc dịch luận, mà ngăn đỡ cái chánh đạo ở đời mạt pháp nầy, tưởng ngoài trường học ra, thì không tìm đâu được. Vả lại các ông sư mà không hiểu lịch sử Phật, không biết pháp luật Phật, cũng bởi cái hại không có trường học mà ra, nên tôi tưởng lo lập Phật học trường là cái cấp vụ của đạo Phật vậy. Hòa thượng nghĩ sao ? -Việc ấy cũng đáng làm, đặng để qui kính cho hậu lai, song công việc của tôi lúc nầy xem bề bộn lắm, không thể lo được, phần làng mới cúng cho cảnh chùa ông Bỗn, và tôi cũng đương lo làm cái cầu trên Hòn Quới chưa xong…( [3]) Hành trình nhựt ký không chỉ là thiên ký sự ghi chép tỉ mỉ công việc đi cổ động chấn hưng Phật giáo; ngoài những mẫu đối thoại sinh động phản ánh nhiệt tâm của người viết, bài ký mô tả nhiều chi tiết, cảnh vật những nơi tác giả trải qua, đồng thời bày tỏ tâm trạng thất vọng của mình trước sự bàng quan của đồng đạo: “…Tối qua tôi cũng bàn qua việc lập học đường nữa, té ra Hoà thượng cũng từ quyết, cứ nói mắc công kia việc nọ không thể chung lo. Ôi ! thất vọng rồi! Thật buồn. Sáng lên bon tàu ngồi ngó mông ra biển Minh mông vịnh biển Xiêm la Muốn tìm đồng chí biết qua phương nào. Trong thể ký hiếm hoi của văn xuôi Nam bộ đầu thế kỷ 20, ngoài Chuyến đi Bắc Kỳ của Trương Vĩnh Ký, sau đó là một số bài ký ngắn đăng trên Nông Cổ Mín đàm của vài tác giả khác…có thể nói Hành Trình nhựt ký của Hòa thượng Khánh Hòa là bài ký có cách hành văn độc đáo, gần với thể ký hiện đại, mặc dù ông thuộc thế hệ trước nhà văn Hồ Biều Chánh (1885 – 1958) gần một thập niên. ——————————— [1] Tự Trần, Pháp Âm tr.18, nguyên văn. 2 Tự Trần, Pháp Âm tr.18 3 Hành trình nhựt ký, Pháp Âm. tr.45. Tài liệu tham khảo : + Tạp chí Pháp Âm, nhà in Thạnh Mậu 1929. + Danh Tăng Việt Nam, Tập I, Thích Đồng Bổn chủ Biên – Thành Hội Phật giáo, Thành phố Hồ Chí Minh Xuất Bản 1997. + Báo Chí ở Thành Phố Hồ Chí Minh. Trương Ngọc Tường – Nguyễn Ngọc Phan-Nxb Văn Hoá Sài Gòn 2007. |
Cập nhật ( 14/12/2008 ) |
