NGUYỆT KHÙNG (Phan Trung Nghĩa)

NGUYỆT KHÙNG

* Bút kí Phan Trung Nghĩa

Rằm tháng giêng vừa rồi, anh Trần Phước Thuận, một người bạn vong niên của tôi rủ đi chùa Vĩnh Hòa. Đó là một chùa người Việt khá lớn ở thị xã Bạc Liêu. Anh Thuận là một người nghiên cứu lịch sử , am tường Phật giáo, xem trọng việc lễ nghĩa nên thường xuyên đi chùa, còn tôi chỉ đơn giản là tìm một cảm xúc đẹp trong thế giới tâm linh.

Chiều hôm đó người ta tới chùa thật đông. Ở chính điện mù mịt hương khói và âm vang tiếng chuông mõ và tiếng cầu kinh. Sư trụ trì là một người phúc hậu điềm đạm, vốn bạn củ với anh Thuận. Ông mời chúng tôi vào hậu viên để uống trà đàm đạo. Khi đi ngang qua khoản sân sau chính điện. Tôi thấy một người đàn bà khoảng 60 tuổi, trông rất quen. Chị ta đang chặt thuốc nam mà thần trí mơ màng, có lúc lại ngơ ngơ ngác ngác. Thấy tôi chăm chú nhìn, anh Thuận bảo “Chú quên rồi chắc? Bà Nguyệt khùng đó mà”. Tôi “à” một tiếng.

Và câu chuyện quanh tiệc trà hôm đó chỉ xoay quanh chị Nguyệt.

Tôi là cư dân vùng ven thị xã Bạc Liêu, cách nay 30 – 40 năm tôi chèo xuồng chở má tôi ra chợ Bạc Liêu bán rau cải là tôi đã biết chị rồi. Và tất cả những cư dân của thị xã nhỏ bé này không ai không biết đến chị. Đó là một gia đình ăn xin ba thế hệ: Mẹ, con gái, cháu ngoại. Họ không có nhà cửa, không có tuổi, không có chồng mà có con…, người ta chỉ gọi họ bằng một cái tên chung là “mẹ con Nguyệt khùng”. Những cư dân già nhất của thị xã cũng không biết lai lịch của gia đình này. Họ chỉ kể rằng : Giống như từ trên trời rơi xuống, vào 60 năm trước đột nhiên thị xã Bạc Liêu nhận được một cư dân mới đó là một cô gái bị bệnh tâm thần, ca hát ngêu ngao ngoài đường phố, sống bằng cơm thừa cá cặn của thiên hạ. Vậy đó mà đời cũng chẳng buông tha, vào một đêm, trên hè phố Bạc Liêu cô gái điên bị một gã say rượu cưỡng bức. Thế là sản phẩm của niềm đau, nỗi xấu xa tột cùng của nhân thế ra đời – Đó là chị Nguyệt ngày nay. Chị Nguyệt lớn lên trong môi trường đó nên cũng khùng khụi cũng ngêu ngao ca hát và rất giống như một lời nguyền truyền kiếp. Chị lại bị một gã say rượu cưỡng hiếp trong đêm vắng, trên hè phố và sau đó con chị ra đời. Đứa bé ấy bây giờ là một thanh niên tráng kiện, trên hai mươi tuổi. Đời có lắm kẻ xấu xa mà cũng rất nhiều người tốt. Hồi đó bác sĩ Nguyễn Tú Vinh là giám đốc bệnh viện Bạc Liêu (thời chế độ cũ) cám cảnh hai mẹ con người đàn bà điên bị đời giày xéo nên đã gọi họ vào bệnh viện cho ngủ, đói thì cho ăn. Ông bác sĩ này cũng rất khắt khe trong việc người không có trách nhiệm vào bệnh viện, vậy mà mẹ con bà Nguyệt là ngoại lệ. Đã thế một đồng nghiệp của bác sĩ Vinh là bác sĩ Hưởng trong những năm cuối đời bên Pháp vẫn thường gởi tiền về cho. Việc làm của hai ông bác sĩ cũng thật dễ hiểu – ai mà không có nỗi đau đời trước cảnh tình mẹ con chị Nguyệt!

Đêm thì họ ngủ trong bệnh viện, ngày thì họ dắt díu nhau đi xin ăn. Cha của chị Nguyệt lẫn thằng bé dĩ nhiên là không mắc bệnh tâm thần nhưng có lẽ di truyền từ mẹ và sông trong môi trường bệnh hoạn nên cả ba đều “cà tửng” là “cà tửng” thôi chứ không đến nổi lú lẫn. Họ vẫn biết dùng lời lẽ ngọt ngào để ăn xin, và biết phản ứng khi có kẻ chọc phá. Đó là những lúc thật đáng sợ, bao nhiêu đất , đá có được mẹ con chị đều ném vào kẻ chọc phá và họ sẵn sàng cởi quần áo đứng giửa quán để trừng phạt chủ quán đã không cho họ thức ăn mà còn nói lời hổn xược. Khi ấy, người ta cảm thấy kinh sợ trước những người điên.

          Nhưng đời lại có những việc thật lạ lùng, họ dữ dắn là thế nhưng cư xử với nhau rất phải đạo làm người. Cái gia đình gồm ba thành viên ấy là “tứ cố vô thân” nhưng chẳng bao giờ người ta thấy họ tách rời nhau. Một bị một gậy, một bà một cháu, một mẹ một con bồng bế, dắt díu nhau lang thang trên các hè phố. Đã nhiều lần người Bạc Liêu chứng kiến rồi cảm động, hễ xin được miếng nào ngon là chị Nguyệt dành phần cho mẹ mình trước, rồi mới chia cho con và sau chót là phần ít ỏi dành cho mình. Mỗi lần mẹ hoặc con bệnh thì người ta thầy chị Nguyệt bỗng biến thành một người khác, chẳng biết có sức mạnh tiềm tàng nào giúp chị rũ sạch khùng điên, đi ra sáng rỡ như một người phụ nữ đảm đang và đầy thương yêu. Chạy xin đầu này xin một bát cháo, đầu kia mấy viên thuốc, đem về trị bệnh cho con, cho mẹ. Nhiều người Bạc Liêu nói với tôi rằng đó là những khoảnh khắc duy nhất chị Nguyệt Khùng không còn khùng nữa. Tôi tự hỏi rằng tình thương có sức mạnh đến ghê gớm thế ư?

Chị nguyệt điên nhưng đến lúc mẹ chị sắp qua đời chị linh tính được điều đó. Một hôm chị đến gặp chủ trại hòm là ông Hồng, chị bảo: “Tôi đến không xin tiền mà xin một cái hòm”. Ong Hồng trố mắtnhìn chị Nguyệt như một giống lạ từ trên trời rơi xuống. Cả một đời bán quan tài của ông chưa thấy ai đến xin hòm lần nào. Ong bảo: “Bà dám xin thì tôi dám cho”! Tưởng nói chơi vậy rồi thôi, bẵng đi mấy tháng sau người đàn bà điên trở lại trại hòm nhắc lời hứa cũ. Chị bảo: “Má tôi đã chết đêm hôm…” Ong Hồng suy nghĩ thật lâu rồi chở chiếc hòm đến tận nơi cho chị Nguyệt.

Không nhà không cửa nhưng nhờ biết dựa vào chùa Vĩnh Hòa nên chị Nguyệt đã thực hiện được cái câu “Nghĩa tử nghĩa tận”. Sư trụ trì chùa Vĩnh Hòa kể rằng : “Cách đây đã hơn mười năm tình cảnh của Phật tử ấy đã làm cho cả chùa xúc động. Nhà chùa đã tổ chức hỏa táng, lại cho phép làm chai đàn cầu siêu. Hôm đám tang người ta cảm thấy đâu mất rồi một Nguyệt khùng chửi bới thiên hạ, cởi quần cởi áo trước mũi thiên hạ, chỉ còn lại một phụ nữ ôm con, trong bộ đồ tang trắng toát, khóc mẹ. Chị không kể lễ như những người tỉnh táo, chị chỉ khóc. Mà tiềng khóc của kẻ điên sao nghe bi thảm đau đớn tột cùng. Tiếng khóc như xoáy vào tận tim óc người ta. Anh Thuận ngậm ngùi góp chuyện: “Ở gần nhà tôi có một gã giàu “nứt đố đổ vách”, nhưng đến khi cha gã già, lú lẫn thì gã sợ người ta cười, gã mua một căn nhà nhỏ rồi đóng kín lại như chiếc củi để nhốt cha gã vào đó. Mỗi ngày gã sai người đem cơm đến và dọn dẹp. Chẳng bao giờ người ta thấy gã bén mãng đến vì gã bảo rất dị ứng mùi của người già. Thế nhưng khi cha gã qua đời thì gã làm một cái đám tang thật to với ba dàn nhạc Tây, Tàu, Việt Nam… và gã khóc hu… hu…, đúng là “khóc như cha chết”. Sau đó thì anh Thuận kết luận: “ So với hạng người này thì bà Nguyệt khùng hơn họ gấp trăm lần nhân cách”.

Sau khi hỏa táng thi hài mẹ chị Nguyệt xin phép nhà chùa rồi hốt cố vào đặt tại chùa Vĩnh Hòa để thờ phượng. Kể từ đó cái gia đình ăn xin nửa thế kỷ chấm dứt đời ăn xin, lang bạt trên hè phố. Thằng con thì đi Cà Mau làm thuê cho người. Nó đi bởi nó có hoàn cảnh riêng, ai hỏi thì nó kể: “ Ai cũng bảo con là con bà Nguyệt khùng. Có một người con gái thương con nhưng khi biết gia thế của con thì cô ta quáng quàng bỏ chạy!”. Nó là một thanh niên khỏe mạnh và khi lớn lên nó không hề bị bệnh tâm thần, nhưng nỗi  mặc cảm của nó cũng đau đớn như căn bệnh điên của bà, của mẹ nó. Nó đi nhưng đến khi cúng cơm bà nó thì nó mang tiền về để giỗ kỵ và Tết nó cũng mang tiền về để mua cho mẹ nó chiếc áo lạnh khi mùa đông khe khẽ kéo về.

Còn chị Nguyệt thì ở hẳn trong chùa Vĩnh Hòa để ngày đêm hương khói cho mẹ. Sáng chị lội xuống ao nhà chùa để cắt rau ngổ, rau muống… đem đi bán. Ai hỏi thì chị bảo: “ Bán cho chùa”. Sư trụ trì bảo: “Thí chủ này rất thật thà, bán bao nhiêu thì đem về nộp vào thùng công đức bấy nhiêu”. Lúc rảnh thì chị làm công quả bằng cách chặt, phơi thuốc nam cho nhà chùa. Người của chùa nói rằng nhờ ăn chay niệm phật mà tâm chị tịnh đi, tánh khùng khịu lạt phai dần dần. Tiệc trà hôm đó tan, tôi và anh Thuận từ giả sư trụ trì ra về thì thấy nơi thờ tự dành cho các oan hồn uổng tử, chị Nguyệt đang chắp tay ngồi thiền, thần trí mơ màng như phiêu diêu miền cực lạc, miệng lâm râm đọc câu kinh A di đà. Tôi nhìn lên thấy di ảnh của mẹ chị đang nghi ngút khói hương, thì ra chị đang đọc kinh cầu siêu để hồn mẹ chị đựơc mát mẻ nơi chín sông. Nhìn chị tôi xúc động thật sự và nhủ thầm: chị Nguyệt ơi! Tôi chắp tay tôi lạy chị, chị quả là Mục Liên tái thế, chị khùng mà hơn vạn lần số kẻ mang danh khôn ngoan, chuyên nói lời hoa mỹ.

          Tôi ra đường, Thị xã Bạc Liêu bỗng đẹp tuyệt vời lên trong mắt tôi. Xin cảm ơn phố phường Bạc Liêu đã từng dung dưỡng cưu mang đời mẹ con chị Nguyệt, để hồn phố phường của chúng ta thẳm sâu muôn thuở.