|
HỘI THẢO NGHỆ THUẬT PHẬT GIÁO TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI VIỆT * Khương Cường Là tên hội thảo về Phật giáo diễn ra tại nhà hát Kim Mã (Hà Nội) trong ngày 16/8 vừa qua. Sự có mặt và những đóng góp tích cực của đạo Phật cho sự phát triển của văn hoá Việt Nam đặc biệt là nghệ thuật dân tộc được đề cập trong một Hội thảo khoa học lớn, với sự tham gia của đông đảo các nhà khoa học trong và ngoài nước. Bắt đầu từ… những người có tấm lòng Dù đã hiện hữu, gắn liền với kho tàng âm nhạc dân tộc Việt Nam từ hai nghìn năm qua, nghệ thuật Phật đến nay mới bắt đầu dược chú ý, nhưng phải nói rằng khái niệm này có lẽ còn lạ với nhiều người. Công trình nghiên cứu đầu tiên về Âm nhạc Phật giáo VN trong mước cũng như quốc tế phải kể đến Luận án Tiến sĩ được xếp hàng tối ưu của GsTs Nguyễn Thuyết Phong (NTP)- một người đã học âm nhạc nghi lễ Phật giáo từ lúc lên 7 tuổi và gắn bó với văn hoá âm nhạc VN, bằng đề tài: “Âm nhạc Phật giáo VN nghiên cứu đối chiếu với các truyền thống phật giáo ở Đông Á”, bảo vệ năm 1982 tại Pari, Pháp. Từ đó tới nay cả trong và ngoài nước vấn đề nay vẫn chưa được tiếp tục nghiên cứu một cách thoả đáng. Bởi vậy, một hội thảo về nghệ thuật Phật giáo luôn là mong muốn và niềm chia sẻ thường xuyên của Gs Nguyễn Thuyết Phong (Viện nghiên cứu GD, ĐH Hoa Kỳ tại VN) với Gs Hoàng Chương (TT Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy văn hoá dân tộc). Như có “cơ duyên”, hai vị GS này luôn có một người “bạn đồng chí hướng”– Gs Ts Thái Kim Lan (CHLB Đức). Phát tâm từ 3 vị GS có uy tín trong nước và quốc tế, những người có tấm lòng gìn giữ văn hoá dân tộc, rồi lại cũng chính họ lo lắng để xin tài trợ cho chương trình. Gần đến thời gian tổ chức mà các nhà tài trợ vẫn “bặt vô âm tín”, những tưởng hội thảo khó mà diễn ra được. Cuối cùng, các 3 vị không chịu thua cuộc bằng cách “tự tài trợ”. Rồi mọi việc cũng đến “cửa Phật”, họ được đông đảo phật tử và đại diện của Giáo hội Phật giáo VN ủng hộ, thêm vào đó là một số đơn vị tư nhân như nhà hàng Lá Thơm (Tp HCM), hội thảo được tổ chức vượt qua những khó khăn và thiếu thốn về kinh phí. Ảnh hưởng của nghệ thuật Phật giáo trong đời sống Hội thảo về đề tài Phật giáo đã từng được tổ chức lần đầu tiên tháng 7 năm 2006 (tại Thác Đa- Hà Tây cũ), tuy nhiên lần này đề tài không còn bó gọn trong âm nhạc mà được mở rộng ra ở các phương diện khác. Sau một ngày làm việc, 22 tham luận của các nhà nghiên cứu đã đi qua nhiều chủ đề như: Kiến trúc, hội hoạ, âm nhạc, sân khấu, nghi lễ, điêu khắc, trang phục, múa, văn học… và cả ẩm thực. Như vậy có thể thấy Phật giáo có ảnh hưởng đến hầu hết các loại hình nghệ thuật dân tộc. Hai tham luận về âm nhạc gây ấn tượng tại hội thảo là của Nhà nghiên cứu Trần Phước Thuận với đề tài “Những dấu ấn lịch sử của cổ nhạc Nam bộ và Phật giáo Bạc Liêu” và của Thích Chánh Đức với đề tài “Nghi lễ Phật giáo Việt Nam xưa và nay”. Trong nghệ thuật dân tộc Kiến trúc là một dòng chảy và là bộ môn quan trọng, Ts Phạm Việt Long trong tham luận nói về hình ảnh của ngôi Chùa với cuộc sống đương đại, sau những phân tích một cách tổng hợp và sâu sắc đã kết luận “.. Chùa là những công trình nghệ thuật tiêu biểu, đồng thời là đối tượng sáng tạo nghệ thuật, có vị trí đặc biệt trong cuộc sống mọi thời đại”. Bên cạnh kiến trúc, nghệ thuật điêu khắc- nghệ thuật tạc tượng của đạo Phật đã trở thành đối tượng nghiên cứu “đặc biệt” của lớp lớp các sinh viên theo học Hội hoạ, Điêu khắc.. đó là những minh chứng sát thực, tồn tại cho tới hôm nay, chứng minh cho một nền Mỹ thuật dân gian phát triển phong phú và đa dạng. Gs Thái Kim Lan bàn sâu sắc với tính triết lý sâu xa đến vẻ đẹp về đạo đức và sự thanh tịnh của con người và rút ra 5 yếu tố trong quá trình sáng tạo nghệ thuật trong đó có: thấm nghiền cái khổ (đi vào ngõ ngách của cuộc đời để nghệ sĩ sáng tác), mộc (giảm thiểu tối đa để thấy được vẻ đẹp thuần nhất, nắm được yếu điểm vạn vật), thức tỉnh và giác ngộ (trong tương quan đối đáp giữa đau khổ và giác ngộ), chân như (người nghệ nhân trong Phật giáo nhìn thấy cuộc đời là mộng ảo) và thiền học (mỹ thuật thiền học nhấn mạnh đặc tính nghèo, tính đơn sơ, nghèo trong thiền học giàu có ở chỗ bo chùm vũ trụ). Gs Thái Kim Lan nhấn mạnh: Gia tài đáng tự hào, nhấn mạnh vẻ đẹp đạo đức của con nguời. Tham luận của chuyên gia ẩm thực Phan Tôn Tịnh Hải và Ths Bùi Hữu Dược về ẩm thực chay và chứng minh sự phong phú đa dạng của nó cũng gắn chặt với đời sống xã hội… là một đề tài mới mẻ mà hội thảo trước chưa đề cập. Ngoài ra các nhà nghiên cứu hài lòng với tham luận, nghiên cứu công phu về trang phục trong đạo Phật của Ts. Đoàn Thị Tình. Do thời gian của hội thảo còn hạn chế nên nhiều tham luận, đề tài chưa được trình bày, ví như: “Phong cách tán tụng trong Phật giáo VN” của Gs Trần Văn Khê; “Mối quan hệ giữa ghệ thuật Phật giáo với sân khấu Chèo truyền thống” của Nhạc sĩ Nguyễn Thế Phiệt… Tuy nhiên, thật đặc biệt lần này còn có cả một chương trình biểu diễn với sự góp mặt của các diễn viên và nhạc công đến từ đoàn Chèo Tổng cục hậu cần, đoàn ca múa Tổng cục chính trị, đoàn Chèo Trung ương, nhóm xẩm… như bức tranh sinh động cho thấy rất cụ thể, đầy đủ và sống động những ảnh hưởng của âm nhạc, nghê thuật Phật giáo trong kho tàng âm nhạc dân tộc Việt Nam. Như Gs Vũ Khiêu, một nhà văn hoá lớn của dân tộc đã khẳng định: “Nghệ thuật Phật giáo Việt Hội thảo là một điểm nhấn để gợi lại truyền thống nghệ thuật Phật Giáo dân tộc trước nguy cơ bị quên lãng và thêm một lần khẳng định truyền thống văn hoá, nghệ thuật dân tộc độc đáo Việt KC. Mobile: 0912. 770.997
|
Cập nhật ( 31/08/2008 ) |
