Giảm béo phì (Bùi Tân)

GIẢM BỆNH BÉO PHÌ NHỜ CHƯƠNG TRÌNH DINH DƯỠNG HỌC ĐƯỜNG

* Bùi Tân

Mới 5 tuổi, Clara, dưới sự quản lý của cô giáo Nadine, đang tung con xúc xắc để đẩy con tốt trên bàn cờ ngỗng nối 54 ô, một trò chơi được nhà trường sáng tạo, nhằm đưa thức ăn (tượng trưng) đi nhanh từ miệng người đến đường tiêu hóa. Các em Pie và Lui sáng tạo ra một trò chơi lô tô với các âm vị. Các em sắp xếp các âm thanh theo thứ tự từ vùng của các sản phẩm nông nghiệp (gạo, mì, sắn, tương…). Em Rôm khẽ ngân nga một câu hò vè với những lời khen ngợi các món ăn mà các bạn không ưa thích vì chúng không béo, ngọt…

Tất cả các em trong hệ mẫu giáo thuộc Trường Henry –  Puchois ở Pas de Calais đều tôn trọng đầy đủ những luật lệ của trò chơi nhưng các em còn biết thêm: một bữa ăn cân bằng là thế nào? Từ khi vào lớp mẫu giáo, các em đã phát hiện ra thức ăn từ đầu đến cuối của dây chuyền sản xuất thực phẩm? Chế biến như thế nào? Chuyển hóa ra sao và giúp gì cho con người?

Chương trình này được thực hiện nghiêm túc tại 6 trường mẫu giáo công và tư. Từ năm 1992 vào thời kỳ đó, Pas de Calais xếp hạng cuối về sức khỏe dân cư. Các bệnh ung thư và tim mạch đều cao hơn những khu vực khác ở Pháp. Trong phòng làm việc của mình, nhà nội tiết học, bác sĩ Jean Boris, mặc dù khó khi họ đã kề cận với cái chết do bệnh nhồi máu cơ tim nhưng vẫn không thể thay đổi được thói quen ăn uống của mình. Với người lớn thật khó, nên các cán bộ ý tế đã nảy ra ý nghĩ thử giáo dục các em nhỏ với hy vọng thông qua các em để làm thay đổi lối sống, chế độ ăn uống của các gia đình.

Sức khỏe –  sự liên kết giữa y tế và giáo dục

Khi bác sĩ Boris tới trao đổi về đề án “Thành phố sức khỏe” các giáo viên ở trường rất ngạc nhiên. Nhưng đội ngũ y tế nói là họ cần tới các nhà giáo. Đó là điều chưa từng có. Như các bạn đồng nghiệp của mình, cô giáo Nadine đã nhận lời ngay. Sức khỏe của trẻ em đối với mọi người là một đề tài chung. Nhận được sự đồng tình từ trường học, nhà nội tiết học đã gặp Phòng quản lý giáo dục của Quận. Thanh tra giáo dục Michel Saline đã chấp nhận ngay sự liên kết đó nhưng ông không muốn việc giáo dục dinh dưỡng là một bộ môn phụ, bổ sung mà là một môn chính thức giảng dạy trong trường.

Trong hai năm liền, các giáo viên và thầy thuốc cứ 6 tuần lại có một cuộc họp chung để bàn cách đưa thông tin mới nhất về y tế thành tài liệu sư phạm – và cũng từ đó, ở bộ phận mẫu giáo cho tới lớp 2 (cấp tiểu học), các em được học trong tất cả các bộ môn, những gì mà thức ăn tạo ra trong cơ thể con người. Trong toán học, các em học về sự hoạt động của mọi bộ phận trong bộ mái tiêu hóa như: máy quay gió các em mới đi tham quan; trong tập đọc, các em đọc về quá trình biến hóa các hạt lúa mì…Đến cuối cấp I các em lại có dịp được củng cố thêm.

Bà Agnès Lommez, Trưởng ban phối hợp y tế và giáo dục cho biết: “Chúng ta không buộc tất cả dân chúng ăn uống theo chế độ và cũng không cấm ăn bánh pizza hoặc bánh mì kẹp thịt mà trái lại, chúng tôi còn ca ngợi sự thích thú trong khi ăn những món ăn có lợi cho sức khỏe (rau, cá, tinh bột, trái cây…). Và mọi sự tốt đẹp, khi về nhà các em thường nói lên những suy nghĩ có cơ sở khoa học của mình về ăn uống cho các phụ huynh”. Isabelle, bà mẹ của 3 đứa con (10,7 và 5 tuổi) nói: “Các cháu mỗi bữa ăn chính đều yêu cầu có 4 dạng thức ăn theo màu qui định: màu hạt dẻ là ngũ cốc, xanh lơ là sản phẩm từ sữa, xanh lá cây cho rau quả và hồng cho đường, các cháu nhiều lần nhắc tôi thiếu bánh mì hoặc nước trái cây. Buổi trưa, tôi làm cho các cháu ăn bít tết với bánh mì, các cháu hỏi họ xanh lá cây đâu? Từ đó tôi có thói quen luôn hầm, chiên đậu hạt khi có khoai tây chiên vào bữa ăn chiều để làm cho các cháu vui thích”.

Sau 5 năm thực hiện chiến dịch “Thành phố sức khỏe”, bác sĩ Boris mới thấy được kết quả ban đầu từ việc giáo dục chế độ dinh dưỡng cân bằng đã kìm hãm sự phát triển của bệnh béo phì ở trẻ em. Mỗi năm, các em đều được cân đo; được theo dõi tỷ lệ Cholestérol. Các kết quả được Học viện nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp đã khẳng định: trong khi cả nước Pháp đang lo lắng vế xu hướng phát triển tăng trọng ở trẻ em, thì 2 làng này của Pas de Calais đã tách ra khỏi tỷ lệ chung với con số 9%.

Năm 2002, cả tỉnh đã tham gia vào phong trào :Thành phố sức khỏe”. Một loạt câu hỏi đã được gửi tới các phụ huynh – những câu trả lời đã góp phần vào nội dung chương trình tuyên truyền Đài phát thanh, truyền hình của tỉnh và giúp cho toàn thể dân chúng thực hiện những lời khuyên của tổ chức kế hoạch dinh dưỡng, sức khỏe quốc gia. Kục tiêu hiện nay là giảm tỷ lệ béo phì này không tăng lên nữa, cũng là điều đáng mừng rồi, vì ở Pháp trong số 10 triệu trẻ em, con số 2% bằng 2 triệu trẻ em – nếu kế hoạch giúp đỡ dinh dưỡng này được áp dụng ở mỗi trường học này thì chúng ta sẽ có thể giảm đi 1 triệu trẻ am khỏi béo phì và tăng trọng lượng quá mức” Jean Michel Boris hy vọng./.