Dưới chân Hy Mã Lạp Sơn (Trần Trọng Thức)

DƯỚI CHÂN HY MÃ LẠP SƠN

* Trần Trọng Thức

          Phi trường Bhairahawa – cách Lâm Tỳ Ni khoảng 20 cây số – mỗi ngày có ba chuyến bay đến thủ đô Kathmandu của Nepal. Sân bay nội địa này có lẽ thuộc vào loại nhỏ nhất mà chúng tôi từng đi qua với một nhà ga không quá 200 mét vuông và việc kiểm tra hành lý hoàn toàn thủ công. Trước khi vào phòng cách ly, hành khách sắp hàng nam một bên nữ một bên để khám xét. Hành khách nam đã vào cả bên trong, riêng phòng dành cho phụ nữ vẫn đóng cửa im ỉm. Anh nhân viên an ninh sân bay tất cả đi tìm người đồng nghiệp của mình đang bận chăm sóc ba đứa con có lẽ sinh năm một mà đứa lớn nhất mới khoảng năm tuổi. Chị vội vã chạy vào phòng làm nhiệm vụ, khám xét qua loa các nữ hành khách rồi lục tìm hộp mực, cẩn thận hà hơi lên con dấu trước khi đóng vào thẻ lên máy bay cho khách. Xong việc chạy lại ra ngoài chơi đùa với các con.

          Hãng hàng không mang cái tên đáng kính “Đức Phật” sử dụng loại máy bay nhỏ 19 chỗ ngồi. Chuyến bay của chúng tôi bị trễ một tiếng đông hồ, gấp đôi thời gian bay từ Bhairahawa đến Kathmandu. Nhưng rồi thời gian trễ nãi ấy được đền bù bằng sự xuất hiện của một nàng tiên trên máy bay Đức Phật với nụ cười duyên dáng. Cô tiếp viên người Nepal xinh đẹp của Hãng hàng không Buddha  Air khá vất vả trong 25 phút của chuyến bay. Hành khách vừa an vị, nàng tiên đã tươi cười mang đến một cái khay trên có nhiều viên kẹo xanh xanh đỏ đỏ cùng những miếng bông gòn nho nhỏ xinh xinh: một thứ để ngậm trong miệng còn thứ kia để nhắc vào lỗ tai. Đợt phục vụ thứ hai là món ăn tinh thần gồm mấy tờ báo tiếng Anh. Kế đến là đợt mang thức uống, cô cầm một chai Coca loại lớn cùng chồng ly giấy ân cần rót cho từng vị khách, sau đó xuất hiện với chai nước tinh khiết mời mọc lần nữa. Một lúc sau nàng tiên quay lại để thu hồi các ly giấy bỏ trong cái bao nylon lớn mà cô cầm bằng cả hai tay. Đợt cuối cùng cô vừa thu xong mấy tờ báo thì cũng là lúc máy bay chuẩn bị hạ cánh xuống thung lũng Kathmand, bên dưới là núi đồi với những dãy ruộng lúa nằm trên bậc cấp.

          Chuyến bay qua núi

          Nepal có điều kiện thiên nhiên thật đa dạng  – đặt biệt là dãy Himalaya kỳ vĩ nhất thế giới nằm ở phía Bắc – với khí hậu lục địa, nhiệt độ trung bình trong năm rất thấp do ảnh hưởng của độ cao. Bức tranh nhân chủng học ở đất nước này vô cùng phong phú với 36 dân tộc sử dụng 70 thứ ngôn ngữ và thổ ngữ khác nhau. Nepal lại có đến 10 di sản văn hóa thế giới được UNESCO thừa nhận.

          Mặc dù đất nước Nepal đang trong trình tạng chiến tranh, nhưng mấy ngày lưu lại tại đây chúng tôi chỉ thoạt cảm nhận không khí này khi nhìn thấy một chiếc máy bay quân sự nằm phơi mình bình yên ở phi trường Kathmandu và sau đó gặp một xe chở đầy binh lính chạy giữa thành phố chính của thủ đô.

          Chiếc taxi đưa chúng tôi từ sân bay về đến trung tâm thành phố phải len lỏi giữa dòng xe cộ đông đúc trên những con đường không được bằng phẳng và khá chật hẹp. Kathmandu được xây dựng từ thế kỷ thứ X là thành phố của đền đài có kiến trúc đa dạng, các viện bảo tàng lịch sử tự nhiên. Thành phố rộng chưa đầy 200 dặm vuông này có nữa triệu người sinh sống, mật độ tập trung các công trình tôn giáo dày đặc đến độ người ta ví von rằng Kathmandu có đền thờ nhiều như con người ở đây.

          Kathmandu là trung tâm văn hóa và chính trị của Nepal, với cung điện hoàng gia ở khu trung tâm thành phố, bao bọc chung quanh là một quần thể những đền đài phần lớn bằng gỗ. Đây là một thành phố du lịch, tôn giáo và thể thao, đặc biệt môn thể thao leo núi lôi cuốn nhiều du khách phương Tây.

Chúng tôi tìm đến khu phố Thamel nơi tập trung đông đảo khách du lịch ba lô – tương tự như khu Phạm Ngũ Lão – Đề Thám ở quận I Thành phố Hồ Chí minh – với những khách sạn, quán ăn, cửa hiệu internet đầy đủ tiện nghi phục vụ du khách theo giá phải chăng. Sau khi khi chọn một khách sạn loại xoàng giá chỉ 6 USD một ngày vừa đỡ tốn kém vừa có được cảm giác du lịch “bụi”, ổn định xong chỗ ở chúng tôi tìm đến một trong số những cửa hàng dịch vụ nhan nhản nơi đây để mua vé đi Chuyến bay qua núi (Moutain Flight). Đây là chuyến du ngoạn chiêm ngưỡng dãy Hy Mã Lạp Sơn danh tiếng với đỉnh núi Everest cao nhất thế giới, mặc dù giá vé không phải là rẻ: 110 USD cho chuyến bay 45 phút nhưng đã đến Nepal thì không thể bỏ qua.

Sáu giờ sáng hôm sau tại phi trường Kathmandu các nhóm du khách hầu hết là người Âu Mỹ đã có mặt chuyến bay thú vị. Ngày hôm đó có tất cả năm chuyến “Moutain Fliht” của ba hãng máy bay nội địa, chuyến sớm nhất khởi hành lúc  7 giờ sáng còn chúng tôi đáp chuyến cuối cùng lúc 8 giờ 30. Trên máy bay mỗi hành khách đều có một ô cửa sổ riêng nhưng mọi người háo hức chạy tới chạy lui, vui vẻ đổi chỗ nhau để có thể ngắm nhìn dãy Hy Mã Lạp Sơn từ mọi phía. Không gian hiện ra đẹp đẽ một cách lạ thường khiến ta có cảm giác không phải là cảnh thật. Cái đẹp hùng vĩ bao la làm chúng tôi vừa choáng ngợp như đang lướt trên băng tuyết vừa chơi vơi như đang bơi lội trên biển núi chập chùng.

Bản đồ của hãng máy bay phát cho hành khách ghi rõ ngọn thấp nhất trong dãy núi trước mắt chúng tôi là Choba – hamare có độ cao 5.970 mét và cao nhất tất nhiên là ngọn núi lừng danh Everest 8.848 mét. Cơ duyên lại khiến cho chúng tôi một lần nữa được hội ngộ với nàng tiên ngày hôm qua trên chuyến bay của hãng Đức Phật. Mọi người đang ngây ngất cảnh đẹp bên ngoài ô cửa sổ máy bay thì nàng tiên tươi cười thông báo: “Chúng ta sắp bay ngang qua Everest”. Và ngay lúc đó ngọn núi huyền thoại hiện ra, sừng sững ngsoj nghễ giữa các đỉnh trắng xóa cao vút sáu bảy ngàn mét. Dáng đứng lẻ loi có vẻ lãnh đạm với chung quanh của ngọn Everest gợi lên một cảm giác cô đơn vô cùng tận, Mấy du khách Nhật bản hẳn không lạ gì với đỉnh Phú Sĩ nhưng đã phải thốt lên: “Thật là tuyệt vời”. Máy bay tiếp tục lướt qua cả một dãy dãy núi dài hàng trăm cây số được phủ một lớp băng tuyết vạn niên. Máy bay sắp hạ cánh mà mọi người vẫn còn bàng hoàng pha một chút núi tiếc.

Thành phố của đền đài

Tôn giáo chiếm một vị trí quan trọng trong cuộc sống của 22 triệu người dân Nepal và nơi đây cũng là điểm giao hòa của Phật giáo và Ấn Độ giáo. Trong vô số đền đài tại Kathmandu có hai ngôi đền nổi bật là Pashupatinath, thánh tích quan trọng nhất của Ấn Độ và Swavambhunath, ngôi chùa Phật giáo cổ xưa thiêng liêng của người Tây Tạng, cả hai đều là di sản văn hóa thế giới.

          Ngôi chùa danh tiếng  Swavambhunath – mà người địa phương quen gọi là đền Khỉ vì đây cũng là nơi trú ngụ của vô số hậu duệ Tôn Ngộ Không – tọa lạc trên một ngọn đồi ở phía Tây thành phố. Du khách phải vượt qua 324 bậc thang để lên đến đỉnh, nơi có bảo tháp hình tròn to lớn đường kính 20 mét và cao 10 mét với nhiều điện thờ nằm rải rác chung quanh. Từ trên điểm cao này mọi người có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh tuyệt đẹp của thung lũng Kathmand. Chúng tôi đi ngang qua điện thờ nhỏ phía trước có đặt một dãy bánh xe đồng trên đó khắc 6 âm thần chú nổi tiếng nhất của tây tạng: OM MANI PADME HUM. Đây là câu chú tiêu biểu tâm đại bi của Đức Quán Thế Âm, vị thần hộ mạng của dân tộc Tây Tạng. Người ta nói rằng vị Phật của lòng từ bi này đã ăn sâu vào tiềm thức người Tây Tạng đến nỗi một đứa trẻ vừa biết nói là đã biết đọc câu thần chú trên.

          Chỉ cần đưa tay vuốt nhẹ thì những bánh xe đã quay đều và chúng tôi thầm khấn nguyện câu thần chú  mà theo sự giải thích của vị đại sư Tây ạng – ngài Kalu Rinpoche – thì OM là tính chất của thân giác ngộ, còn MANI PADME là ngữ giác ngộ, còn HUM là ý giác ngộ. Người Tây Tạng tin rằng thân, ngữ, ý của tất cả chư Phật được tàng ẩn trong âm thanh của thần chú linh thiêng này mà khi tụng niệm lên với đức tin cùng thiền định thì mọi phiền não sẽ không còn.

          Cách đền khỉ khoảng 10 cây số là Bhktapur, thành phố được xếp loại di sản thế giới. Đây là nơi mà những du khách ưa thích yên tịnh tìm đến, tránh được cái ồn ào náo nhiệt của Kathmand mà vẫn không quá xa thủ đô. Phí vào tham quan quần thể đền đài thành phố chỉ 50 rupi Nepal đối với người trong nước nhưng đến 750 rupi Nepal (tương đương với 10USD) cho người nước ngoài.

          Bhaktapur (Bhakta là người sùng đạo còn Pur là thành phố, có nghĩa là thành phố sùng đạo) là nơi tập trung nhiều đền đài của cả Phật giáo lẫn Ấn Độ giáo với những kiệt tác về nghệ thuật và kiến trúc của Nepal. Tại đây, mỗi công trình xây dựng đều đượm màu tôn giáo và mỗi tảng đá đều có lịch sử riêng của nó. Bhaktapur cũng là trung tâm điểm hành hương của tín đồ Ấn giáo và mỗi tảng đá đều có lịch sử riêng của nó. Bhaktapur cũng là trung tâm điểm hành hương của tín đồ Ấn Độ giáo.

          Một cuốn sách hướng dẫn du lịch của Nepal xuất bản năm 2002 đã ghi lại nhận xét của E.V.powell – nhà Đông phương học lỗi lạc đồng thời cũng là một nhà du lịch nổi tiếng thế giới – về thành phố này như sau: “Những ngôi chùa ở cung điện mùa Hè của Từ Hy thái hậu tại Bắc Kinh, những công trình kiến trúc bằng đá ven bờ sông Hằng ở Varanasi, các đền chùa của Thái Lan, nghệ thuật chạm khắc ở Đế Thiên Đế Thích, đền thờ  Shinto ở Nhật Bản…, Bhakapur mang một chút dáng vẻ của tất cả những cái đó mà thực ra lại không giống bất cứ nơi nào trong số ấy. Một cuộc hành trình đến nơi đây có giá trị ngang bằng với việc tham quan nữa vòng trái đất. Tại thung lũng đáng nhớ này, nghệ thuật, tăng sĩ và thợ thủ công đã cùng nhau làm nên một công trình tuyệt tác. Những kiến trúc sư tài ba của Phật giáo và Ấn Độ giáo đã gặp gỡ trong việc tạo nên vẻ nguy nga tráng lệ của những đền đài, tượng đá với chạm khắc vô cùng tinh xảo đến từng chi tiết mà không nơi nào có thể sánh kịp”.

          Lang thang qua những đường đá lát xưa cũ, ngắm nhìn những đền thờ xây dựng bằng đá hoặc bằng gỗ cổ kính, trong một thoáng chúng tôi tưởng chừng như mình đang sống lùi lại hàng mấy trăm năm.

          Dưới chân núi tuyết

          Từ giã Bhaktapur, chúng tôi háo hức tìm đến Nagarkot, địa điểm lý tưởng nhất để ngắm nhìn Hy Mã Lạp Sơn. Nagarkot ở miền cự Đông của thung lũng, cách thủ đô 32km và ở độ cao 2.190 mét, do vậy mà nhiệt độ tại đây thấp hơn ở Kathmandu.

          Nagarkot trước đây là một ngôi làng khiêm tốn cùng với vài ngôi đền, nay đã mọc lên nhiều khách sạn nhỏ đúng tiêu chuẩn quốc tế đón du khách đến đây thư giãn núi tiết vạn niên. Nagarkot có một trại lính, do vùng này có vị trí chiến lược trên đỉnh cao với tầm ngắm rõ nét 360 độ khắp chung quanh nên lực lượng quân sự đã hiện diện tại đây từ nhiều thế kỷ qua. (Địa danh Nagarkot xuất phát từ ý nghĩa này vì từ KOT có nghĩa là pháo đài, cống sự). Điểm đặc biệt những người lính gác chỉ chận xét người bản xứ đi ngang qua khu vực này còn du khách nước ngoài thì họ không hỏi đến.

          Khu nghĩ mát xinh đẹp và đầy đủ tiện nghi mà chúng tôi lưu lại một đêm có tên là Mala với giá 16 USD một ngày. Từ trên đỉnh đồi của khu resort có thể phóng tầm mắt chiêm ngưỡng cả một dãy núi tuyết nhấp nhô đẹp lạ thường trong sắc cầu vồng huyền ảo của buổi hoàng hôn. Nhiệt độ tại đây xuống chỉ còn 2 độ vào ban đêm nên ai cũng ngại đi ra ngoài, vì vậy khách sạn phục vụ buổi ăn tối cho khách trong phòng ngủ ấm cúng.

          Chúng tôi rất hạnh phúc trải qua buổi sáng cuối cùng của chuyến đi du lịch cùng Thượng tọa Huyền Diệu và đệ tử của thầy là Trịnh Ngọc Phụng một kỷ sư chuyên về phần mềm vi tính ở Úc, trẻ tuổi đẹp trai sang đây làm công quả tại chùa Việt Nam. Cả hai đến Kathmandu tối hôm qua.

          Bữa điểm tâm được dọn trên sân thượng, chúng tôi vừa đến bình minh vừa ngắm dãy núi tuyết hiển hiện rực rỡ ngay trước tầm mắt. Cảnh núi non bao la nơi đây đem lại cho con người một cảm giác tự do thật lớn lao, không còn vướng bận đến những ràng buộc nhỏ nhoi và quên đi mọi lo toan trong cuộc sống. Sự hùng vĩ và uy nghi của những ngọn băng sơn dường như mang lại cho con người một niềm kính sợ khi cảm nhận uy lực của nó tràn ngập trong lòng. (Có lẽ chính vì vậy mà trong suy nghĩ của những người thiên về tâm linh họ không có tham vọng bao giờ leo lên đỉnh cao để chinh phục. Mỗi khi đến viếng các ngọn núi thiêng của dãy Himalaya – chẳng hạn như ngọn Kailas (Ngân Sơn) ở Tây Tạng – khách hành hương chỉ đi vòng chung quanh, mở lòng ra để đón nhận cái thần của núi tràn ngập tâm hồn và chiêm nghiệm bản thân).

          Chín giờ sáng, chúng tôi lưu luyến ngắm nhìn lần cuối dãy núi tuyết trắng xóa một màu thầm nói lời từ biệt. Từ đây chúng tôi đi thẳng ra phi trường để kịp đáp chuyết bay quá cảnh sang Bangkok trước khi về Việt Nam.

          Do nghề nghiệp mà chúng tôi đã có hàng bao nhiêu chuyến đi không không thể nhớ hết. Có chuyến đi không để lại dấu ấn gì, lại có những nơi thậm chí chỉ vài tuần lễ đã quên mất là mình từng đi qua. Vậy mà lần này chúng tôi biết chắc rằng những kỷ niệm trong chuyến hành hương tìm về đất Phật sẽ mãi mãi là dấu ấn sâu đậm không bao giờ phai nhạt trong tâm tưởng. Xin cám ơn bạn đọc đã cùng đi với chúng tôi một đoạn đường trong hành trình tìm về giá trị cổ xưa. Cũng phải đến lúc chia tay, giờ đây chúng tôi xin nói lời tạm biệt và hy vọng sẽ có dịp gặp gỡ nhau trong một chuyến ngao du thí dụ khác.