Dạy chữ song ngữ trong chùa (Phan Trọng Ân)

Dạy chữ song ngữ trong chùa

* Phan Trọng Ân

Toàn tỉnh An Giang có 65 ngôi chùa của người Khơ-me (riêng vùng Bảy Núi có 60 chùa). Hè về, mỗi chùa đều tổ chức dạy song ngữ Khơ-me – Việt do các vị sư, sãi đứng lớp. Con em trong phum, sóc đi học không phải đóng tiền, được phát vở  tập viết, ăn cơm miễn phí và nghỉ tại chùa. Những ngày này, đến các chùa của người Khơ-me ở vùng Bảy Núi, nơi nào cũng chật kín học sinh vào học… kỳ 3.

Nhà chùa – lớp học

Hòa thượng Chau Ting, sãi cả chùa Kup Plưng (xã Ô Lâm, huyện Tri Tôn) cho biết: “Chùa của người Khơ-me dạy chữ cho sư, sãi để đọc sách kinh. Nhưng nhiều em nhỏ biết ở đây có dạy học nên vô ngồi chung lớp với sư, sãi. Thấy vậy, nhà chùa cũng cho học luôn, riết rồi thành quen. Hồi đó, đi học khó khăn lắm, không phải như bây giờ. Chương trình học khá đơn giản, cứ dạy hoài đến khi viết được chữ và biết đọc được kinh thì ngưng".

Sách kinh Phật lưu hành tại chùa của người Khơ-me viết bằng chữ Pali, chỉ có sãi cả và sãi phó mới biết. Sau ngày 30-4-1975, ở Trà Vinh, Sóc Trăng và Kiên Giang mới có trường dạy chữ Pali. Từ khi UBND tỉnh An Giang cho phép mở lớp sơ cấp dạy chữ Pali, phong trào tham gia học tập ở các chùa phát triển khá mạnh. Thế là cứ người biết chữ dạy lại cho người chưa biết chữ.

Đầu tháng 6 năm nay, các chùa Thom Mit, Văn Râu (huyện Tịnh Biên) và chùa Krăng Krốch, Sà Lôn (huyện Tri Tôn) đồng loạt khai giảng các lớp 1, 2, 3 và 4 dạy chữ Pali. Đại đức Chau Vanh, sãi cả chùa Krăng Krốch (xã Châu Lăng, huyện Tri Tôn), vui mừng cho biết: "Lớp học tại chùa có 18 tăng sinh do thầy ở địa phương giảng dạy và đã qua đào tạo tại Trường Sư phạm Pali Trà Vinh. Nét mới của chương trình là có thêm phần tiếng Việt (học song ngữ để diễn nghĩa kinh kệ, nâng cao sự hiểu biết cho tăng sinh). Phần này, coi như bắt buộc, tất cả tăng sinh đều phải học. Khi tăng sinh trở về chùa, có thể đứng lớp dạy song ngữ cho con em và tham khảo sách, tài liệu hướng dẫn của Bộ GD-ĐT".

Hòa thượng Chau Cắk, sãi cả chùa Mỹ Á (xã Núi Voi, huyện Tịnh Biên) kể lại: “Việc dạy chữ Pali và chữ Khơ-me trong chùa ở Bảy Núi bây giờ không còn “biệt truyền”, mà phổ biến trong tu học và sinh hoạt của đồng bào. Việc làm này cũng là để bảo tồn tiếng nói và chữ viết, giúp đồng bào xem sách báo và tài liệu bằng chữ Khơ-me. Do vậy, dịp nghỉ hè hằng năm, các chùa Khơ-me trong toàn vùng đều tổ chức từ một đến 2 lớp dạy chữ Khơ-me và tiếng Việt, mỗi lớp có từ 25 trẻ em trở lên. Các em đều không phải đóng tiền học, ăn, nghỉ miễn phí.

Chữ phổ thông về với phum, sóc

Thực hiện chủ trương phổ cập giáo dục tiểu học và xóa mù chữ, các xã, thị trấn có đông đồng bào dân tộc thiểu số Khơ-me, những năm qua, cấp ủy, chính quyền và các ngành chức năng ở địa phương đã có nhiều cố gắng, thường xuyên quan tâm và chỉ đạo sâu sát.

Sóc Tức là ấp hẻo lánh và có đông đồng bào Khơ-me của xã Lê Trì, (huyện Tri Tôn), tổ chức học chữ phổ thông đầu tiên do cán bộ, chiến sĩ Đội CT31 (Bộ CHQS An Giang) giảng dạy. Trung tá Trần Văn Thùy, Chính trị viên Đội CT31, nhớ lại: “Nhận thấy nhu cầu học chữ của bà con là rất cần thiết, chúng tôi đã chủ động phối hợp với địa phương để cùng tổ chức lớp học. Khi lớp học khai giảng, bà con hết sức phấn khởi, kéo đến tham gia khá đông”. Lớp học thì mượn của trường tiểu học, sách vở thì đi vận động quyên góp. Thấy tình trạng mất điện xảy ra thường xuyên, Đội CT31 quyên góp mua máy phát điện để phục vụ việc học cho bà con. Kết quả thành công hơn cả mong đợi, 25/25 học viên được công nhận đạt yêu cầu. Từ đó, các lớp học do đội tổ chức ngày càng có nhiều học viên đăng ký theo học.

Học tập từ Sóc Tức, ở Sà Lôn (xã Lương Phi), Tô Thuận (xã Núi Tô), An Thạnh (xã An Tức), Pông Rô, Phnom Pi, Tà On (xã Châu Lăng)… nở rộ phong trào “phum, sóc rủ nhau đi học”, với số lượng trung bình 25 người/lớp, phần đông là phụ nữ.  Từ giữa năm 2007, ở vùng Bảy Núi bắt đầu có nhiều vị sư, sãi và tà cha cùng tham gia lớp học. Rồi từ đó, nhiều chùa cũng cho mở lớp học trong chùa để dạy chữ cho trẻ em.

Hiện nay, tại xã Châu Lăng (huyện Tri Tôn) còn tổ chức được 2 lớp học chữ phổ thông: ở Phnom Pi do đoàn thể xã đứng lớp giảng dạy, ở Tà On do Đội CT34 (Bộ CHQS tỉnh An Giang) dạy. “Đồng bào được học, biết chữ, đi mua bán, làm ăn thuận tiện hơn. Ai cũng chịu khó học và đề nghị được học lâu dài. Chúng tôi cố gắng nhiều lắm, chứ thật ra không có kinh phí, mọi thứ đều đi vận động”– ông Đỗ Minh Trí, Bí thư Đảng ủy xã tâm sự.

Lớp học tại nhà bà Neáng Sà Quy (ấp Bà Đen, xã An Cư, huyện Tịnh Biên) cũng dao động khoảng 18 đến 25 học viên và phần lớn đều là nữ. Lớp chật chội, đèn đuốc cứ mập mờ, thiếu cả bảng để viết, vậy mà các cô ai nấy đều hăng say, chăm học, thật đáng trân trọng. Ông Nguyễn Thanh Thoại, Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Tịnh Biên cứ thấp thỏm: “Chỉ sợ lớp học không thành, vì thiếu thốn nhiều thứ, còn thầy giáo chẳng có một đồng thù lao…”. Thế nhưng, bà con vẫn hy vọng, con em mình biết chữ phổ thông để còn học nghề, được giới thiệu vào làm việc ở các công ty, xí nghiệp hy vọng sớm thoát khói cái đói, cái nghèo.

Liên lạc: Phan Trọng Ân, báo An Giang, 399B phường Mỹ Xuyên, thành phố Long Xuyên. ĐT: 0918351346