|
CẢM NGHĨ VỀ HỘI THẢO “SƯ NGUYỆT CHIẾU VỚI NHẠC LỄ CỔ TRUYỀN * Tiến sĩ Nguyễn Nhã Cách đây hơn 40 năm, tại Hội trường Trường Quốc Gia Âm Nhạc Sàigòn do tôi đứng ra tổ chức, nhân kỷ miệm 50 năm Cải Lương, diễn giả Hồ Hữu Tường nói về sự ra đời của Cải lương, tôi chỉ nghe nói tới Cao Văn Lầu, người sáng tác bài Dạ Cổ Hoài Lang và Ông Tống Hữu Định (Vĩnh Long), một trong những người có công khởi xướng ca ra bộ, đặt nền tảng cho cải lương, cải cách nghệ thuật hát bội cổ xưa. Tôi cũng từng nghe nhạc sư Vĩnh Bảo cho rằng cải lương từ hát bội rồi cải cách mà thành. Tôi vốn là người nghiên cứu lịch sử, chủ biên Tập San Sử Địa (1966-1975) tại Sài Gòn và giảng dạy về văn hoá Việt Nam tại các trường cao đẳng, đại học, nên rất quan tâm và yêu mến nghệ thuật đậm đà bản sắc dân tộc như nghệ thuật đờn ca tài tử, sân khấu cải lương. Theo nhạc sư Vĩnh Bảo, đờn ca tài tử chính gốc thường có không khí trổ tài ngón đàn, nên đàn ca tài tử rất chú trọng đến nghệ thuật, không được phép đờn sai, hát sai chứ không thuần mang tính biểu diễn lôi cuốn giải trí cho khán giả. Cả ngày 27-9-2007, tôi được nghe những tham luận cũng như đọc tài liệu gồm những tham luận rất phong phú về sư Nguyệt Chiếu với sự nghiệp nhạc lễ cổ truyền Tôi đã từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác khi những bài tham luận hé mở những nhân tài sáng tác vọng cổ ở Bạc Liêu từ Cao Văn Lầu với bài Dạ cổ hoài lang (do sư Nguyệt Chiếu đặt tên) nhịp 2, 20 câu đến khi biến nhịp ông Trần Xuân Thơ (Thầy Thống) đề nghị đổi tên là Vọng cổ hoài lang và rồi ông Trịnh Thiên Tư đề nghị đổi là Vọng Cổ. Chung quanh nhà sư Nguyệt Chiếu tôi được biết tại cái nôi Bạc Liêu đã có rất nhiều những nhạc sĩ cổ nhạc tài ba từ Nhạc Khị, người bạn tâm giao của nhà sư, đã cùng với nhà sư, tuy hai người cùng chuyên về nhạc lễ song nhà sư là người chuyên nhạc lễ hơn, cả hai đều đào tạo nhiều đệ tử tài ba và kế nghiệp hai người. Đệ tử tài ba đầu tiên phải nói chính là Cao Văn Lầu rồi tới Lư Hoà Nghĩa (Năm Nghĩa), Trịnh Thiên Tư, Mộng Vân, Ba Chột, Thiện Thành, Trần Tấn Hưng, Lý Khi, Cai Đệ, Mười Khói, Tư Bình, Hai Tài, Tư Quận, Hai Tố, Năm Phát, Chín Khánh, Sáu Gáo, Mộc Thái, Năm Nhu, Năm Nhỏ, Sanh Xía, Chín Quy, … Chính lò đào tạo trưởng thành từ nhạc lễ và đờn ca tài tử Bạc Liêu đã có ảnh hưởng không nhỏ đến phong trào nhạc lễ, đờn ca tài tử, vọng cổ cả vùng Nam Bộ. Một điều lý thú nếu như Miền Bắc tại Bắc Ninh, cửa chùa là nơi hát quan họ thì ở Nam bộ có những nhà sư như sư Nguyệt Chiếu biết chơi đàn và đào tạo người chơi nhạc lễ cũng như chơi đờn ca tài tử. Có lẽ thời Lý cũng như thời Pháp thuộc nhất là xứ thuộc địa như Nam Kỳ, cửa chùa được phóng khoáng hơn. Tôi còn thấy những người tham gia phong trào nhạc lễ Phật giáo, đờn ca tài tử như sư Nguyệt Chiếu, Nhạc Khị cùng các đệ tử lại là những người có lòng yêu nước, họ đã phản ảnh tâm trạng của những người vong quốc. Vì thế không ngạc nhiên khi tài tử Qui mô hội thảo được tổ chức không phải chỉ ở nội dung được mở rộng lớn để thấy mối tương quan, ảnh hưởng của phong trào nhạc lễ Phật giáo và đờn ca tài tử của Bạc Liêu mà số người tham dự hoặc gửi bài tham luận cũng được mở rộng mang tầm vóc quốc gia với những người nổi danh như Giáo sư Tiến sĩ Trần Văn Khê, Giáo sư Mạc Đường, Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Thuyết Phong, Nghệ sĩ Tiến sĩ Bạch Tuyết. Ngay về mặt tổ chức hội thảo, điều hành hội thảo, tiếp tân cũng không thua kém những hội thảo lớn mà tôi đã từng tham dự. Một số cuộc hội thảo mà tôi từng tham dự thường in kỷ yếu trước, nhưng ở đây chỉ phát tài liệu những bài tham luận và sau đó sẽ được biên tập lại in thành sách để phổ biến rộng rãi hơn. Tôi cho đây là cách làm rất hay và thiết thực hơn. Tôi cũng nghĩ rằng sau khi quyển sách mang nội dung kỷ yếu này ra đời, nên tiếp tục có những công trình biên khảo công phu về sư Nguyệt Chiếu và cái nôi, lò đào tạo nhạc lễ Phật giáo và đờn ca tài tử, vọng cổ Bạc Liêu. Như Hà Nội, Huế, TP Hồ Chí Minh, nên chăng phải tiếp nối xây dựng cái nôi đào tạo cổ nhạc Nam bộ ấy, một nhạc viện Nam Bộ mà cổ nhạc Nam bộ có vị trí tương xứng rồi đây sẽ được xuất hiện tại vùng Miền Tây Nam Bộ như ở Cần Thơ – Bạc Liêu và tôi cũng đề nghị đừng quên khai thác vốn quí, đó là một người địa phương thành danh xa xứ nay đã trở về quê hương – Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Thuyết Phong. Mong vậy thay! |
Cập nhật ( 21/09/2008 ) |
