|
* Song song với chính sử, ở bất cứ triều đại nào cũng có những chuyện dã sử, huyền sử, truyền kỳ, bí sấm… trong dân gian. Tương truyền giữa những ngày đen tối cuối triều Đinh, quốc sư Vạn Hạnh một quân sư trung tín đương triều thường bị những gian thần đe dọa mưu sát. Để trực tiếp cảnh báo cho những kẻ chủ mưu ấy, Vạn Hạnh có gởi cho Đỗ Ngân một bài thơ mà nhà sư mộng thấy rồi chép lại: “Thổ mọc tương sinh ngân bạn Vi hà mưu ngã uẩn linh khâm Đương thời ngũ khẩu thu tâm tuyệt Chân chí vị lai bất hận tâm” Phỏng dịch: “Đất, cây tươi tốt, bạc phản vàng Áo quý xin đừng che mưu gian Đương thời bao nỗi buồn vô hạn Biết hướng mai ngay thanh thản tâm” Ngoài việc quốc sư Vạn Hạnh dùng cách chiết tự của chữ Hán chỉ rõ tên kẻ gian, ông còn ngụ một ý lớn gửi tới những bậc thức giả, nghĩa khí và dân chúng đương thời một niềm tin vào ngày mai tốt đẹp khi con người có can đảm vượt qua đen tối, bạo tàn: “Đương thời ngủ khẩu thu tâm tuyệt/Chân chí vị lai bất tận tâm”. Mùa đông, tháng 10, Kỷ Dậu (1009) bạo chúa Lê Long Đĩnh bị bạo bệnh chết khi mới 24 tuổi, thì trước đó không lâu có cây gạo đầu làng Cổ Pháp (nay thuộc Tiên Sơn, Bắc Ninh, quê hương Lý Công Uẩn) tương truyền bị sét đánh chẻ ra. Trên vân gỗ, dân chúng đọc được một bài thơ theo dấu sét đánh thể hiện lòng trời (thiên đinh) đại ý: “Vua thì non yếu, bè tôi thì cường thịnh, họ Lê mất, họ Lý nổi lên, thiên tử ở phương đông mọc ra thì thứ nhân ở phương tây lặn mất, trải qua sáu, bảy năm thì thiên hạ thái bình”. Vạn Hạnh mới bảo Lý Công Uẩn (khi đó làm thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ nắm giữ binh quyền, 35 tuổi): “…Người họ Lý rất nhiều, nhưng không ai bằng Thân Vệ là người khoan thứ nhân từ, được lòng dân… Tôi đã hơn 70 tuổi rồi, mong được thư thả hãy chết, để đem đức hóa của on như thế nào, thực là cái may nghìn năm có một cho thiên hạ…” . Một trọng thần tài trí thời ấy là Đào Cam Mộc cũng nói: “Trăm họ đã kiệt quệ, mỏi mệt, mọi người chán ghét tiên đế hà khắc bạo ngược (Lê Long Đĩnh), Thân vệ nên lấy nhân đức mà vỗ về… chuyển họa thành phúc…” (Đại Việt sử ký toàn thư, Kỷ nhà Lê). Thời ấu thơ côi cút của Lý Công Uẩn cũng được truyền thuyết dân gian dệt nên những chuyện kể thật đẹp qua giấc mộng của thiền sư Lý Khánh Văn trụ trì chùa Vân Tiêu (Bắc Ninh) gần làng Lý Công Uẩn. Thiền sư mơ thấy có sứ thần báo tin: “Thánh thượng sẽ đến vãn cảnh chùa”. Ấy là việc một buổi sớm thiền sư và các tiểu thấy một vầng sáng tỏa ra nơi cổng chùa, nơi chú bé Cố nhiên những truyền thuyết, sấm ký này, nếu tìm hiểu bằng khoa học đơn thuần ta không khỏi hồ nghi. Nhưng lại là ước vọng, là tình dân trước những con người xuất chúng, tài đức vẹn toàn, thì lại khiến ta xúc động. Con người ấy được dân yêu đến nổi nảy sinh cả những chuyện truyền kỳ mà thoạt nghe ta có cảm tưởng là một sự… phạm thượng không thể tha thứ. Ấy là việc chuyện đế vương mà lại được báo ứng qua một con… chó con “Châu cổ pháp có con chó đẻ con sắc trắng có đám lông đen thành hình hai chữ thiên tử! Kẻ thức giả nói đó là điềm năm Tuất sinh người làm thiên tử. Đến nay Vua ( Ta không lấy gì làm lạ, cùng với những việc kỳ vĩ như lập ra một vương triều cường thịnh trên cả “võ công, văn trị”, thảo “Chiếu dời đô” cho Thăng Long… Yếu thành khắc thành Tứ quốc hưởng thanh bình Thất miếu tự thùy linh Thử thời quan bỉ lý Thiên tế vọng hạc trình” Phỏng dịch: “Muốn thành tự khắc thành Muôn phương về thần phục Bốn cõi hưởng thái bình Năm năm việc vui đến Bảy miếu rủ móc mưa Người nay ngẫm việc người xưa Chân trời lại thấy hạc vừa bay lên” Và cũng thật vui, thơ ấy đúng là vua làm, có thể đã đọc cho quần thần, bầu bạn nghe. Vậy mà trong dân gian lại “tương truyền là được thần tặng” khi ngài lên ngôi. Tình dân yêu là thế. |
Cập nhật ( 16/08/2009 ) |
